Batetela isyoni
Batetela qoʻzgʻolonlari (fransuzcha: Révolte des Batetela —— 1895-1908-yillarda batetela (tetela) xalq qoʻzgʻolonlari. U Kongo erkin davlatida (Belgiya qiroli Leopold II mulki) bir necha bor sodir boʻlgan..
Tarixi
[tahrir | manbasini tahrirlash]1893-yilda Batetela rahbari Gongo Lutete (Gongo Lutete) oʻldiriladi. U 1892-1894-yillardagi Sharqiy Kongo urushi qurboni boʻladi. Bunga javoban xalq qoʻzgʻolon koʻtaradi. Tez orada, Belgiya mustamlaka hokimiyatidan norozi kayfiyatdagi xalqlar, jumladan Luba va Lunda ham qoʻshiladi.
Birinchi qoʻzgʻolon 1895-yilda baron Frensis Dani tomonidan shafqatsizlarcha bostirilgan. 1897-1899-yillarda yana bir qoʻzgʻolon koʻtarilgan boʻlib, uni bostirish sezilarli qiyinchilik tugʻdirdi. Qarshilik harakatining ayrim oʻchoqlari 1908-yilgacha saqlanib qoldi.
Adabiyotlar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- Renton, Dave; Seldon, David; Zeilig, Leo. The Congo: plunder and resistance. Zed Books, 2007. ISBN 1842774859.
- Johnston, Harry Hamilton; Forfeitt, Lawson; Torday, Emil. George Grenfell and the Congo. Hutchinson & Co, 1908.
- Page, Walter Hines; Pages, Arthur Wilson. The World's Work: A History of Our Time, vol. 4. Doubleday, Page & Company, 1902.
- Pakenham, Thomas. The scramble for Africa: white man's conquest of the dark continent from 1876 to 1912. HarperCollins, 1992. ISBN 0380719991.
- Morel, Edmund Deane. King Leopold's Rule in Africa, 1904.
- Benedetto, Robert. Presbyterian reformers in Central Africa: a documentary account of the American Presbyterian Congo Mission and the human rights struggle in the Congo, 1890–1918, 1996. ISBN 9004102396.
Havolalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- „Восстания в Бельгийском Конго 1897 - 1907“ (ru). 2012-yil 13-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2011-yil 11-may.